Projekti “Forever Pollution Project”, në shqip “Projekti ndotja e përhershme” ka marrë nën vëzhgim vende që janë të ndotura nga kimikatet e përjetshme. Ata kanë zbuluar në gjithë Europën më shumë se 17 mijë zona të ndotura, mes të cilave 2000 janë pika të nxehta.

Çfarë të përbashkëtash kanë pardesytë që nuk lagen nga shiu, paketimet e perimeve të ngrira dhe tiganët e veshur me cipë? Të gjitha këto sende përmbajnë me siguri të ashtuquajturën PFAS, të cilat janë kompozime organike alifatike të florizuara, substanca sintetike. Mes tyre bëjnë pjesë 4500 substanca të ndryshme të prodhuara nga njeriu, të cilat mund të dëmtojnë shëndetin tonë dhe nuk mund të shpërbëhen nga natyra ose kërkojnë kohë të gjatë të shpërbëhen. Ekspertët i quajnë ato “kimikate të përjetshme”, “forever chemicals”.  

“PFAS bëjnë pjesë tek kimikatet më të rrezikshme që janë zbuluar ndonjëherë,” thotë Roland Weber, këshilltar për çështjet e mjedisit në OKB. Ka kohë që mbetje të këtyre kimikateve gjenden kudo në botë, në tokë, në ujin e pijshëm, kafshë, lëndë ushqimore, por edhe tek trupi i njeriut.

A ndodhen edhe në trupin tim?

98 përqind e qytetarëve amerikanë kanë PFAS në gjak. Në studimet e bëra në Indi, Indonezi dhe Filipine, këto substance toksike janë parë të jenë të pranishme në gati të gjitha provat e bëra me qumështin e nënave. Edhe në Gjermani çdo fëmijë ka në trup kimikate të përjetshme, një e pesta e tyre në përqëndrim aq të lartë saqë ka kapërcyer kufirin kritik.

Unë pyes veten a kam edhe unë në trup substanca të tilla? Marrja e përgjigjes për këtë pyetje nuk është shumë e thjeshtë, sepse analizat mund të bëhen vetëm nga pak laboratorë të specializuar në Gjermani. Megjithatë unë arrij t’ia dal mbanë dhe dërgoj gjak për analiza në (IPASUM), Institutin për mjekësinë e punës, mjekësinë sociale dhe mjekësinë ambientaliste në Erlangen të Gjermanisë Jugore. Kështu unë e shuajta shpresën që të mos kem PFAS në trup. Instituti analizoi gjakun tim për të shumënjohurat “kimikate të përjetshme”, PFOA dhe PFOS, acidin florik karboksilik dhe acidin florik oktasulfonik. Këto substanca mund të shkaktojnë dëme të mëlçisë dhe veshkave, ulje të fertilitetit të burrave, uljen e peshës të të porsalindurve dhe uljen e efektit të vaksinave, si dhe kancer kur ndodhen në përqëndrim të lartë. Studimet e fundit tregojnë se ato kanë lidhje me rastet e rënda të COVID-19.

Analizat laboratorike tregojnë se unë kam 0,0000045 gram të këtyre kimikateve për çdo litër gjak, një sasi që është sa e një e mijta e kokrës së rërës. Kështu unë ndodhem në mesataren gjermane, dhe mbërrij tek një e dhjeta e vlerave maksimale kritike.

“Sipas asaj që dimë ne deri më sot, ky përqendrim nuk përbën ndonjë rrezik,” thotë profesor Thomas Göen nga IPASUM, i cili ka analizuar vlerat e mia.

Megjithatë unë nuk gjej qetësi, sepse shkenca nuk e ka sqaruar përfundimisht çështjen se sa duhet të jetë vlera që të fillojë të përbëjë rrezik. “Këto substanca janë shumë këmbëngulëse. Ato mund të shtohen kur ndodhen në trup. Dhe ky është problemi kryesor, që në fund ato mund të arrijnë një nivel, që mund të përbëjë një përqëndrim problematik,” shpjegon Göen.

Sepse këto substanca të prodhuara në rrugë kimike janë aq të qendrueshme, saqë nuk mund të shpërbëhen biologjikisht në natyrë, dhe trupi i njeriut do shumë kohë që t’i nxjerrë me jashtëqitjen. Përpjekjet për t’i shpërbërë ato në mënyrë artificiale ndodhen në fillimet e tyre.

Si mbërrijnë ato tek mjedisi dhe trupi ynë? 

Pikërisht kjo qendrueshmëri e bën PFAS të gjejë shumë përdorim, ato nuk lagen nga uji, yndyra dhe ndotja dhe përdoren në çdo lloj industrie, në prodhimin e lëkurës së imituar, letrës së fotografive, pesticideve, shkumave për shuarjen e zjarrit si dhe ngjyrave dhe gjatë ndërtimit të avionëve. Njerëzit e marrin PFAS-in kryesisht nëpërmjet lëndëve ushqimore.

Sidomos mishi, peshku, qumështi, vezët dhe perimet nga rajonet e kontaminuara kanë vlera të larta PFAS-i. Mbetje të këtyre lëndëve përfundojnë në ambient nëpërmjet mbledhjes së plehrave, ujrave të zeza industriale dhe gazrave industriale, ose gjatë larjes së veshjeve të jashtme, shumica e impianteve të pastrimit të ujrave të zeza nuk janë në gjendje t’i filtrojnë këto substance.

PFAS është gjetur tashmë në malet e humbura të Patagonisë, në borën e Antarktikut dhe në malet Altai të Rusisë, tek arinjtë polar, zogjtë dhe delfinët.

Disa kafshë, që kanë përqëndrime të larta të PFAS kanë treguar ndryshime të nivelit të hormoneve si dhe dëmtime të funksioneve të tiroideve dhe mëlçisë. Deri tani nuk është studiuar çfarë efektesh kanë këto substance mbi sistemin ekologjik.

Fillimisht për bombën atomike, pastaj për ekonomitë shtëpiake

Një nga lëndët e para PFAS është prodhuar në vitin 1938 nga koncerni kimik amerikan, DuPont. Kjo lëndë ka qenë PTFE, politetrafloroetilen, një polimer termoplastik. Meqenëse substanca e re mund të mbrojë metalin nga korrozioni kur ndodhet në temperaturë të lartë, ajo u përdor edhe për zhvillimin e bombës së parë atomike.

PTFE është përdorur më vonë për të veshur tiganët dhe u fut në ekonomitë shtëpiake të të gjithë botës me markën “Teflon”. Tefloni pati sukes të madh komercial. Por në vitin 1998, veshja jo ngjitëse e tiganit mori një gërvishtje të madhe, kur njëqind lopë të një ferme blegtorie që ndodhej në afërsi të ndërmarrjes së prodhimit të Teflonit në Parkersburg të  Virxhinisë Perëndimore, “ngordhën njëra pas tjetrës”, thotë Robert Bilott. Ai është jurist për çështjet e mjedisit dhe mbrojtës i blegtorëve në këtë konflikt juridik shumëvjeçar kundër DuPont. Fermeri ka parë “ujë që kishte shkumë të bardhë në një vend ku ndërmarrja hedh plehrat, që ndodhej në afërsi të tokës së tij, thotë Bilott kur flet për Deutsche Welle-n.

Si përfundim doli se mijëra njerëz në rajon janë helmuar nga ujërat e zeza dhe plehrat e fabrikës DuPont, që përmbajnë PFAS. Dokumentat dëshmojnë se ndryshe nga autoritetet shtetërore, DuPont kishte dekada që e dinte për rrezikun e substancave, e megjithatë vazhdonte t’i derdhte në ambient. Studimet sugjerojnë se përmbajtja e PFAS në rajon ka lidhje me rastet e shumta të kancerit të veshkave dhe testikujve. Në vitin 2017, DuPont ra dakord t’u paguante viktimave 671 milionë

dollar dëmshpërblim për dëmtime trupore në 3550 raste.

Industria bëhet kreative në gjetjen e alternativave dhe boshllëqeve të ligjit

Edhe në vende të tjera mes të cilave Holandë, Belgjikë dhe Itali ka pasur incidente me ndotje me PFAS të mjedisit ose ujit të pijshëm. Ndërkohë hap pas hapi është duke u ndaluar PFAS në Bashkimin Europian, SHBA dhe Japoni. Kështu helmimi i popullsisë me këtë substancë është duke rënë vazhdimisht. Në Gjermani mesatarja është përgjysmuar që nga viti 1990.

Prandaj industria ka futur në përdorim një lloj të ri PFAS-i, i cili nga pikëpamja kimike nuk dallon shumë nga prodhimet e mëparshme, por nuk është ndaluar deri tani.  

Si mund të mbrohemi?

Dhe çfarë do të thotë kjo gjë për mua personalisht? Unë nuk di se ç’të bëj. Si mund të pengoj marrjen e diçkaje që ndodhet në çdo produkt por nuk përmendet nga informacioni i paketimit? Sidoqoftë, tiganët e veshur unë nuk i përdor më. Unë nuk i preferoj ushqimet e çastit, Fast-Food, dhe nuk ha dhe pi në rrugë, “To Go”, dhe një pjesë e menysë është duke u nxjerrë nga lista, në mënyrë që të shmanget përdorimi i enëve me një përdorim, që përmbajnë PFAS. Por unë do të vazhdoj të përdor spinaqin e ngrirë, të paketuar, që e kam pas përdorur qysh në fëmijëri. Po ashtu do të instaloj një filtër uji, ose në çezmë ose në kanën e ujit, për të filtruar një pjesë të PFAS që ndodhet në ujin e pijshëm.

Presioni kundër PFAS-it është rritur. Që kur Greenpeace bëri një fushatë, shumë firma që prodhojnë veshje për jashtë si Vaudde, Paramo dhe Rotauf nuk përdorin “forever chemicals” kur prodhojnë veshjet. Edhe rrjeti suedez i dyqaneve me mobilje, Ikea, e ka ndaluar, sipas të dhënave të veta, përdorimin e PFAS në produktet e saj. Dhe vende si Gjermania, Danimarka, Norvegjia dhe Suedia janë duke kërkuar me ngulm që deri në vitin 2030, PFAS të nxirret nga qarkullimi në Bashkimin Europian.

Nga Sadiola Xhelili

13 Mars 2023 / 23:59

Letra higjienike dhe mbetjet e derdhura në tualete dhe të dërguara në impiantet e trajtimit të ujërave të zeza ndoshta krijojnë një burim të rëndësishëm të ndotjes së ujit,

Të paktën kështu ka zbuluar një studim i ri.

Pasi në fabrikën e ujërave të zeza, kimikatet mund të derdhen në llumin e ujërave të zeza që përfundimisht përhapen në tokat bujqësore si pleh, ose derdhen në rrugët ujore.

“Letra higjienike duhet të konsiderohet si një burim potencialisht kryesor i PFAS-it që hyn në sistemet e trajtimit të ujërave të zeza”, kanë thënë autorët e studimit.

Kimikatet toksike PFAS janë një klasë prej rreth 14 mijë kimikatesh që zakonisht përdoren për të bërë mijëra produkte të konsumit që t’i rezistojnë ujit, njollave dhe nxehtësisë.

Ata quhen “kimikate të përhershme” sepse nuk shpërbëhen natyrshëm dhe janë të lidhura me kancerin, komplikimet e fetusit, sëmundjet e mëlçisë, sëmundjet e veshkave, çrregullimet autoimune dhe çështje të tjera serioze shëndetësore.

Studimi kontrolloi 21 marka kryesore të letrës higjienike në Amerikën e Veriut, Evropën Perëndimore, Afrikë, Amerikën Qendrore dhe Amerikën e Jugut, por nuk përmendi emrat e markave.

PFAS mund të përthithet nga lëkura, por nuk ka asnjë hulumtim se si mund të hyjë në trup gjatë procesit të fshirjes. Sidoqoftë, ai ekspozim “padyshim që ia vlen të hetohet”.

Po ashtu markat që përdornin letër të ricikluar kishin po aq PFAS sa ato që nuk e përdornin, dhe mund të ndodhë që nuk ka shmangie të PFAS-it në letrën higjienike, sipas Jake Thompson, autori kryesor i studimit.

“Unë nuk po nxitoj të ndryshoj letrën time higjienike dhe nuk po them që njerëzit duhet të ndalojnë përdorimin ose të zvogëlojnë sasinë e letrës higjienike që përdorin”, ka vijuar ai.

“Çështja është se ne po identifikojmë një burim tjetër të PFAS-it dhe ai thekson se kimikatet janë të kudogjendura”, ka shtuar autori.

Nivelet e zbuluara të PFAS-it janë mjaft të ulëta për të sugjeruar që kimikatet përdoren në procesin e prodhimit për të parandaluar ngjitjen e letrës në makineri, sipas Thompson.

PFAS shpesh përdoren si lubrifikantë në procesin e prodhimit dhe disa nga kimikatet lihen mbi ose në mallrat e konsumit.

Një grup tregtar që përfaqëson industrinë e letrës higjienike ka deklaruar se asnjë PFAS nuk i shtohet letrës higjienike. Por Thompson ka thënë se provat duket se sugjerojnë të kundërtën megjithëse mund të jetë e vërtetë që nuk janë shtuar qëllimisht.

“Kompanitë mund të mos jenë të vetëdijshme se është përdorur sepse mund të vijë nga prodhuesi i instrumenteve që ata përdorin”, ka theksuar ai.

Studimi gjithashtu kontrolloi ujërat e zeza në tetë impiante të trajtimit të ujërave të zeza dhe zbuloi se ka të ngjarë që kimikatet e gjetura në letra të përfaqësojnë pjesën më të madhe të përbërjes që gjendet në ujërat e zeza.

Megjithatë, PFAS janë aq të zakonshme sa është e vështirë të fiksohet burimi i tyre me saktësi, gjë që flet për çështjen më të madhe rreth përdorimit të gjerë të kimikateve.

“Si shoqëri ne duhet të vendosim se çfarë të bëjmë për këtë problem”, ka thënë ai.

Marrë nga “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com

Projekti “Forever Pollution Project” ka lokalizuar në mbarë Europën 17 mijë zona të ndotura me PFAS. Ky është një kërkim për të gjetur kimikatet e përjetshme që ndodhen në trupin tim.

Projekti “Forever Pollution Project”, në shqip “Projekti ndotja e përhershme” ka marrë nën vëzhgim vende që janë të ndotura nga kimikatet e përjetshme. Ata kanë zbuluar në gjithë Europën më shumë se 17 mijë zona të ndotura, mes të cilave 2000 janë pika të nxehta.

Çfarë të përbashkëtash kanë pardesytë që nuk lagen nga shiu, paketimet e perimeve të ngrira dhe tiganët e veshur me cipë? Të gjitha këto sende përmbajnë me siguri të ashtuquajturën PFAS, të cilat janë kompozime organike alifatike të florizuara, substanca sintetike. Mes tyre bëjnë pjesë 4500 substanca të ndryshme të prodhuara nga njeriu, të cilat mund të dëmtojnë shëndetin tonë dhe nuk mund të shpërbëhen nga natyra ose kërkojnë kohë të gjatë të shpërbëhen. Ekspertët i quajnë ato “kimikate të përjetshme”, “forever chemicals”.

“PFAS bëjnë pjesë tek kimikatet më të rrezikshme që janë zbuluar ndonjëherë,” thotë Roland Ëeber, këshilltar për çështjet e mjedisit në OKB. Ka kohë që mbetje të këtyre kimikateve gjenden kudo në botë, në tokë, në ujin e pijshëm, kafshë, lëndë ushqimore, por edhe tek trupi i njeriut.

A ndodhen edhe në trupin tim?

98 përqind e qytetarëve amerikanë kanë PFAS në gjak. Në studimet e bëra në Indi, Indonezi dhe Filipine, këto substance toksike janë parë të jenë të pranishme në gati të gjitha provat e bëra me qumështin e nënave. Edhe në Gjermani çdo fëmijë ka në trup kimikate të përjetshme, një e pesta e tyre në përqëndrim aq të lartë saqë ka kapërcyer kufirin kritik.

Unë pyes veten a kam edhe unë në trup substanca të tilla? Marrja e përgjigjes për këtë pyetje nuk është shumë e thjeshtë, sepse analizat mund të bëhen vetëm nga pak laboratorë të specializuar në Gjermani. Megjithatë unë arrij t’ia dal mbanë dhe dërgoj gjak për analiza në (IPASUM), Institutin për mjekësinë e punës, mjekësinë sociale dhe mjekësinë ambientaliste në Erlangen të Gjermanisë Jugore. Kështu unë e shuajta shpresën që të mos kem PFAS në trup. Instituti analizoi gjakun tim për të shumënjohurat “kimikate të përjetshme”, PFOA dhe PFOS, acidin florik karboksilik dhe acidin florik oktasulfonik. Këto substanca mund të shkaktojnë dëme të mëlçisë dhe veshkave, ulje të fertilitetit të burrave, uljen e peshës të të porsalindurve dhe uljen e efektit të vaksinave, si dhe kancer kur ndodhen në përqëndrim të lartë. Studimet e fundit tregojnë se ato kanë lidhje me rastet e rënda të COVID-19.

Analizat laboratorike tregojnë se unë kam 0,0000045 gram të këtyre kimikateve për çdo litër gjak, një sasi që është sa e një e mijta e kokrës së rërës. Kështu unë ndodhem në mesataren gjermane, dhe mbërrij tek një e dhjeta e vlerave maksimale kritike.

“Sipas asaj që dimë ne deri më sot, ky përqendrim nuk përbën ndonjë rrezik,” thotë profesor Thomas Göen nga IPASUM, i cili ka analizuar vlerat e mia.

Megjithatë unë nuk gjej qetësi, sepse shkenca nuk e ka sqaruar përfundimisht çështjen se sa duhet të jetë vlera që të fillojë të përbëjë rrezik. “Këto substanca janë shumë këmbëngulëse. Ato mund të shtohen kur ndodhen në trup. Dhe ky është problemi kryesor, që në fund ato mund të arrijnë një nivel, që mund të përbëjë një përqëndrim problematik,” shpjegon Göen.

Sepse këto substanca të prodhuara në rrugë kimike janë aq të qendrueshme, saqë nuk mund të shpërbëhen biologjikisht në natyrë, dhe trupi i njeriut do shumë kohë që t’i nxjerrë me jashtëqitjen. Përpjekjet për t’i shpërbërë ato në mënyrë artificiale ndodhen në fillimet e tyre.

Si mbërrijnë ato tek mjedisi dhe trupi ynë?

Pikërisht kjo qendrueshmëri e bën PFAS të gjejë shumë përdorim, ato nuk lagen nga uji, yndyra dhe ndotja dhe përdoren në çdo lloj industrie, në prodhimin e lëkurës së imituar, letrës së fotografive, pesticideve, shkumave për shuarjen e zjarrit si dhe ngjyrave dhe gjatë ndërtimit të avionëve. Njerëzit e marrin PFAS-in kryesisht nëpërmjet lëndëve ushqimore.

Sidomos mishi, peshku, qumështi, vezët dhe perimet nga rajonet e kontaminuara kanë vlera të larta PFAS-i. Mbetje të këtyre lëndëve përfundojnë në ambient nëpërmjet mbledhjes së plehrave, ujrave të zeza industriale dhe gazrave industriale, ose gjatë larjes së veshjeve të jashtme, shumica e impianteve të pastrimit të ujrave të zeza nuk janë në gjendje t’i filtrojnë këto substance.

PFAS është gjetur tashmë në malet e humbura të Patagonisë, në borën e Antarktikut dhe në malet Altai të Rusisë, tek arinjtë polar, zogjtë dhe delfinët.

Disa kafshë, që kanë përqëndrime të larta të PFAS kanë treguar ndryshime të nivelit të hormoneve si dhe dëmtime të funksioneve të tiroideve dhe mëlçisë. Deri tani nuk është studiuar çfarë efektesh kanë këto substance mbi sistemin ekologjik.

Fillimisht për bombën atomike, pastaj për ekonomitë shtëpiake

Një nga lëndët e para PFAS është prodhuar në vitin 1938 nga koncerni kimik amerikan, DuPont. Kjo lëndë ka qenë PTFE, politetrafloroetilen, një polimer termoplastik. Meqenëse substanca e re mund të mbrojë metalin nga korrozioni kur ndodhet në temperaturë të lartë, ajo u përdor edhe për zhvillimin e bombës së parë atomike. PTFE është përdorur më vonë për të veshur tiganët dhe u fut në ekonomitë shtëpiake të të gjithë botës me markën “Teflon”. Tefloni pati sukes të madh komercial. Por në vitin 1998, veshja jo ngjitëse e tiganit mori një gërvishtje të madhe, kur njëqind lopë të një ferme blegtorie që ndodhej në afërsi të ndërmarrjes së prodhimit të Teflonit në Parkersburg të  Virxhinisë Perëndimore, “ngordhën njëra pas tjetrës”, thotë Robert Bilott. Ai është jurist për çështjet e mjedisit dhe mbrojtës i blegtorëve në këtë konflikt juridik shumëvjeçar kundër DuPont. Fermeri ka parë “ujë që kishte shkumë të bardhë në një vend ku ndërmarrja hedh plehrat, që ndodhej në afërsi të tokës së tij, thotë Bilott kur flet për Deutsche Welle-n. Si përfundim doli se mijëra njerëz në rajon janë helmuar nga ujërat e zeza dhe plehrat e fabrikës DuPont, që përmbajnë PFAS. Dokumentat dëshmojnë se ndryshe nga autoritetet shtetërore, DuPont kishte dekada që e dinte për rrezikun e substancave, e megjithatë vazhdonte t’i derdhte në ambient. Studimet sugjerojnë se përmbajtja e PFAS në rajon ka lidhje me rastet e shumta të kancerit të veshkave dhe testikujve. Në vitin 2017, DuPont ra dakord t’u paguante viktimave 671 milionë dollar dëmshpërblim për dëmtime trupore në 3550 raste.

Industria bëhet kreative në gjetjen e alternativave dhe boshllëqeve të ligjit

Edhe në vende të tjera mes të cilave Holandë, Belgjikë dhe Itali ka pasur incidente me ndotje me PFAS të mjedisit ose ujit të pijshëm. Ndërkohë hap pas hapi është duke u ndaluar PFAS në Bashkimin Europian, SHBA dhe Japoni. Kështu helmimi i popullsisë me këtë substancë është duke rënë vazhdimisht. Në Gjermani mesatarja është përgjysmuar që nga viti 1990. Prandaj industria ka futur në përdorim një lloj të ri PFAS-i, i cili nga pikëpamja kimike nuk dallon shumë nga prodhimet e mëparshme, por nuk është ndaluar deri tani.

Si mund të mbrohemi?

Dhe çfarë do të thotë kjo gjë për mua personalisht? Unë nuk di se ç’të bëj. Si mund të pengoj marrjen e diçkaje që ndodhet në çdo produkt por nuk përmendet nga informacioni i paketimit? Sidoqoftë, tiganët e veshur unë nuk i përdor më. Unë nuk i preferoj ushqimet e çastit, Fast-Food, dhe nuk ha dhe pi në rrugë, “To Go”, dhe një pjesë e menysë është duke u nxjerrë nga lista, në mënyrë që të shmanget përdorimi i enëve me një përdorim, që përmbajnë PFAS. Por unë do të vazhdoj të përdor spinaqin e ngrirë, të paketuar, që e kam pas përdorur qysh në fëmijëri. Po ashtu do të instaloj një filtër uji, ose në çezmë ose në kanën e ujit, për të filtruar një pjesë të PFAS që ndodhet në ujin e pijshëm. Presioni kundër PFAS-it është rritur. Që kur Greenpeace bëri një fushatë, shumë firma që prodhojnë veshje për jashtë si Vaudde, Paramo dhe Rotauf nuk përdorin “forever chemicals” kur prodhojnë veshjet. Edhe rrjeti suedez i dyqaneve me mobilje, Ikea, e ka ndaluar, sipas të dhënave të veta, përdorimin e PFAS në produktet e saj. Dhe vende si Gjermania, Danimarka, Norvegjia dhe Suedia janë duke kërkuar me ngulm që deri në vitin 2030, PFAS të nxirret nga qarkullimi në Bashkimin Europian. (DW)

Qendra Alert/Alert.al

A u zbulua formula për shkatërimin e “kimikatëve përgjithmonë”?

“Kimkatet përgjithmonë” (PFAS) mund të shkaktojnë dëmtimin e mëlçisë dhe kancerin.

Komponentat ndotëse PFAS degradohen nëpërmjet temperaturave të ulëta.     Foto: AA

“Përgjithmonë kimikatet” të përdorura në artikujt e përditshëm, si tiganët që nuk ngjiten, kanë qenë prej kohësh të lidhura me probleme serioze shëndetësore si rezultat i toksicitetit të tyre dhe rezistencës ekstreme ndaj shpërbërjes si produkte të mbeturinave.
Kimistët në Shtetet e Bashkuara dhe Kinë të enjten deklaruan se më në fund e kishin gjetur një metodë përparimtare për të degraduar këto komponime ndotëse, të referuara si PFAS, duke përdorur temperatura relativisht të ulëta dhe reagentë të zakonshëm.
Rezultatet e tyre u publikuan në revistën Science, duke ofruar potencialisht një zgjidhje për një burim të gjatë dëmtimi ndaj mjedisit, bagëtive dhe njerëzve.
“Kjo është me të vërtetë arsyeja pse unë bëj shkencë – në mënyrë që të mund të kem një ndikim pozitiv në botë,” u tha gazetarëve gjatë një konference shtypi autori i vjetër William Dichtel i Universitetit Northwestern.
PFAS, ose substancat “per” dhe “polifluoroalkil”, u zhvilluan për herë të parë në vitet 1940 dhe tani gjenden në një shumëllojshmëri produktesh, duke përfshirë paketimin e ushqimit, tiganët që nuk ngjiten, tekstilet rezistente ndaj ujit dhe shkumat kundër zjarrit.
Me kalimin e kohës, ndotësit janë grumbulluar në mjedis, duke hyrë në ajër, tokë, ujëra nëntokësore dhe liqene e lumenj si rezultat i proceseve industriale dhe nga kullimi nëpër vendgrumbullime.
Një studim i publikuar javën e kaluar nga shkencëtarët e Universitetit të Stokholmit zbuloi se uji i shiut kudo në planet është i pasigurt për t’u pirë për shkak të ndotjes PFAS.
Nga dëmtimi i mëlçisë deri te kanceri
Ekspozimi kronik edhe në nivele të ulëta është lidhur me dëmtimin e mëlçisë, kolesterolin e lartë, reduktimin e përgjigjeve imune, peshën e ulët të lindjes dhe disa lloje kanceri.
Megjithëse kimikatet PFAS mund të filtrohen nga uji, ka pak zgjidhje të mira për t’i asgjësuar ato pasi të jenë hequr: duke përdorur një tretës dhe reagent të zakonshëm.
Metodat aktuale për të shkatërruar PFAS-in kërkojnë trajtime të ashpra, të tilla si djegia në temperatura jashtëzakonisht të larta ose rrezatimi i tyre me valë ultrasonike.
Gjithashtu djegia nuk është gjithmonë e pagabueshme, me një fabrikë të Nju Jorkut që u zbulua se ende po çliron disa nga përbërësit në ajër përmes tymit.
Një pjesë e dytë e studimit përfshinte përdorimin e metodave të fuqishme llogaritëse për të përcaktuar mekanikën kuantike pas reaksioneve kimike që ekipi kreu për të shkatërruar molekulat.
Njohuritë e reja mund të drejtojnë përfundimisht përmirësime të mëtejshme të metodës.
Studimi aktual u fokusua në dhjetë kimikate PFAS duke përfshirë një ndotës kryesor të quajtur GenX, i cili për shembull ka kontaminuar lumin Cape Fear në Karolinën e Veriut, një burim uji për 350 mijë njerëz.
Por, ai përfaqëson vetëm majën e ajsbergut pasi Agjencia e Mbrojtjes së Mjedisit të SHBA ka identifikuar më shumë se 12 mijë kimikate PFAS.
“Ka klasa të tjera që nuk kanë të njëjtën thembër të Akilit, por secila do të ketë dobësinë e vet,” tha Dichtel i Universitetit Northwestern në një deklaratë.
“Nëse ne mund ta identifikojmë atë, atëherë ne dimë se si ta aktivizojmë atë për ta shkatërruar”, përfundoi Ditchel.

Ndotja e PFAS: Tregimi i gjysmës së tregimit

• mjedis, Amerikë Veriore, informatorët

Nga Pat Elder, nëntor 9, 2019

Javën e kaluar, Bordi i Kontrollit të Burimeve Ujore të Shtetit në Kaliforni lëshoi ​​të dhëna që ka mbledhur mbi ndotjen e PFAS në puse në të gjithë shtetin. Dokush i informuar në mënyrë të arsyeshme për PFAS, i cili shqyrtoi të dhënat e tyre të papërpunuara, do të konkludonte se burimet ujore në Kaliforni janë në një gjendje të tmerrshme dhe se shëndeti i qindra mijëra banorëve të Kalifornisë janë në rrezik duke pirë ujë çezme.

Shteti testoi për 14 të më shumë se varieteteve 5,000 të PFAS, duke përfshirë dy nga varietetet më famëkeqe të njohura për të kërcënuar shëndetin e njeriut, PFOS dhe PFOA.

Bordi i Ujit drejton publikun drejt këtë faqe në PFAS.  Njerëzit udhëzohen që szgjidhni skedën “Uji i pijshëm” dhe më pas “Rezultatet e testimit të sistemit publik të ujit”, por rezultatet e reja në testimin e PFAS nuk mund të gjenden në këtë mënyrë. Për të gjetur të gjithë bazën e të dhënave PFAS në formatin excel, publiku duhet të dijë se çfarë të kërkojë ose të drejtohet nga stafi. Për të hyrë në të dhënat e papërpunuara të PFAS, hyrja në “Raundin e parë të marrjes së mostrave PFAS” do të rezultojë në hyrjen e pestë që përmban një lidhje me spreadsheet excel: “PFAS Monitorimi i NP TP” Tabela përmban 9,130 ​​rreshta të dhënash, duke e bërë të vështirë për deshifrimin e publikut që pi ujë – nëse mund ta gjejë atë.

Bler Robertson, zyrtari për informim publik i Bordit të Ujit, nuk ktheu një telefonatë në kohë për këtë histori, ndërsa telefonuesit në zyrën e bordit të ujit u thuhet se e gjithë baza e të dhënave nuk është në dispozicion.

Ndërkohë, një hartë interaktive që përfshin gjetjet e Bordit të Ujërave nga LA Times paraqet vetëm të dhëna për PFOS / PFOA dhe nuk arrin të adresojë ndotjen nga varietetet e tjera të rrezikshme të PFAS.

Edhe pse PFOS dhe PFOA janë llojet më famëkeqe të PFAS, kimikate të tjera komplekse PFAS mund të jetë edhe më e dëmshme për shëndetin e njeriut në disa aspekte. California testoi puse 568 për PFOS dhe PFOA, së bashku me këto variacione kimike 12 të PFAS:

Mos lejoni që sytë tuaj të shkëlqenin. Konsumi i këtyre kimikateve në ujë të pijshëm në nivelet më të vogla mund të nënkuptojë që fëmija juaj i palindur do të jetë i pambrojtur kundër astmës ose do të vuajë nga çështje të rënda zhvillimore ose të sjelljes. Pini këtë ujë dhe mund të kontribuojë në kancerin e testikujve, mëlçisë dhe veshkave, ose uljen e imunitetit ndaj sëmundjeve vdekjeprurëse.

Kështu që ishte dekurajuese për të parë LA Times ofroni statistika për publikun përmes një harte interaktive që tregon vetëm shumat për PFOS / PFOA.

Nga puset 568 të testuar, 308 (54.2%) u gjet se përmbajnë një larmi kimikash PFAS.

Pjesët 19,228 për trilion (ppt) të llojeve 14 të PFAS të testuar u gjetën në ato puse 308. 51% ishin ose PFOS ose PFOA ndërsa pjesa tjetër 49% ishin PFAS të tjera të listuara më lart që dihet se kanë ndikime negative në shëndetin e njeriut.

Zgjidh helmin tuaj.

Agjensia e Mbrojtjes së Mjedisit në SHBA, (EPA) ka një Këshillim Shëndetësor jo të zbatueshëm të pjesëve 70 për trilion për PFOS / PFOA. Kur nivelet e PFOS / PFOA kryesojnë në ppt 70, puset mbyllen në Kaliforni, megjithëse kimikatet e tjera PFAS nuk i nënshtrohen këtyre kufijve.  Paralajmërojnë ambientalistët se pragu vullnetar i EPA është shumë i lartë, duke pretenduar se uji i pijshëm nuk duhet të tejkalojë kurrë 1 ppt e çdo kimikateve PFAS.

Në mungesë të një EPA federale proaktive, shtetet në të gjithë vendin po nxitojnë të vendosin nivele maksimale të ndotshme të detyrueshme (MCL) për PFAS të ndryshme në 10 ppt në varg ppt 20 si në ujërat nëntokësorë ashtu edhe në ujin e pijshëm. California themeluar kohët e fundit Nivelet e njoftimit – vetëm për PFOS dhe PFOA – përkatësisht në 6.5 ppt dhe 5.1 ppt në ujë të pijshëm. Nivelet e njoftimit shkaktojnë kërkesa të caktuara për siguruesit e ujit, megjithëse publiku mund të vazhdojë të pijë ujë.

Tabela më poshtë, e marrë nga të dhënat e Bordit të Ujit, tregon rezultatet e 23 puseve të Kalifornisë që testuan më shumë sesa këshillimi i EPA prej 70 pjesësh për trilion për PFOS / PFOA.

Nga mostrat 23 më lart, “PFAS tjetër” përbënin 49% të totalit. Shtatë nga mostrat më të ndotura të ujit u gjetën në Corona, shtëpi për një fabrikë prodhuese 3M.

Uebfaqja e LA Times udhëzon publikun që të fusë emrin e qytetit të tyre në një shirit të kërkimit. Duke bërë kështu që Burbank jep hartën e mëposhtme:

Grafiku i LA Times tregon dhjetë puse në Burbank pa ndotje PFOS / PFOA, duke bërë që shumë të besojnë se uji i pusit është në rregull. LA Times nuk arrin t’i sigurojë publikut qasje në ndotje të shkaktuar nga kimikate të tjera PFAS që gjenden në ujërat e pusit.

Një ekzaminim i afërt i tabelës së varrosur tregon këto shënime për Burbank:

Burbank-së OU pra VO-1  është i kontaminuar me ppt 108.4 të këtyre llojeve të PFAS:

Acidi SULFONIK PERFLUOROHEXANE (PFHxS) 20 ppt
Acidi PERFLUOROHEXANOIK (PFHxA) 69
Acidi PERFLUOROBUTANESULFONIK (PFBS) 10
Acidi PERFLUOROHEPTANOIK (PFHpA) 9.4

Pak duket se janë të shqetësuar me këto kimikate dhe kjo për shkak se EPA-ja miqësore me industrinë nuk ka treguar shqetësim. California duhet të marrë drejtimin në mbrojtjen e shëndetit të qytetarëve të saj.

Këto kimikate janë të rrezikshme dhe nivelet e tyre duhet të rregullohen nga afër dhe t’i raportohen publikut nga të gjitha shtetet dhe qeveria federale. Studimet e paraqitura në Komitetin e Rishikimit të Ndotësve Organikë të Vazhdueshëm të Konventa e Stokholmit  raportoni këto gjetje për PFHxS.  (SH.B.A. nuk ka arritur ta ratifikojë këtë traktat të rëndësishëm.)

• PFHxS është zbuluar në gjakun e kordonit kërthizor dhe transmetohet në embrion në një masë më të madhe se sa raportohet për PFOS.
• Studimet kanë treguar një lidhje midis niveleve serike të PFHxS dhe niveleve serike të kolesterolit, lipoproteinave, triglicerideve dhe acideve yndyrore të lira.
• Efektet në rrugën e hormonit tiroide janë treguar për PFHxS në studime epidemiologjike.
• Ekspozimi prenatal ndaj PFHxS shoqërohet me shfaqjen e sëmundjeve infektive (të tilla si ottis media, pneumonia, virusi RS dhe varicela) në jetën e hershme.

Dhe kjo është vetëm një nga kimikatet “e tjera PFAS” në Burbank. Shihni profilet toksikologjike për: PFHxA, PFBS   PFHpA.

Uji i pusit të Burbank është helmuar.

Nëse dikush jeton afër puseve me nivele të larta të PFAS, nuk do të thotë që uji i tyre i çezmës vjen nga ai burim, megjithëse ka të ngjarë. Gjithashtu, nëse uji nga çezma vjen nga një pajisje me disa puse, publiku mund të mos e di burimin e saktë të ujit që po pinë. Njerëzit duhet të fillojnë të komunikojnë me ofruesit e shërbimeve të tyre të ujit dhe gratë shtatzëna nuk duhet të pinë kurrë ujë çezme me sasi më të vogla të PFAS. Shumica e sistemeve të pastrimit të ujit në shtëpi nuk mund t’i filtrojnë këto kancerogjene.

Bordi i Burimeve Ujore të Shtetit në Kaliforni testoi aeroportet civile, deponitë e mbeturinave të ngurta komunale dhe burimet e ujit të pijshëm brenda një rreze 1 milje pusesh tashmë të njohura që përmbajnë PFAS. Ushtria nuk ishte në fokus të këtij hetimi, megjithëse një bazë, Stacioni Detar i Armëve Ajrore të Kinës Liqeni ka kontaminuar një pus në Ppt 8,000,000. për PFOS / PFOA, sipas DOD. Për më tepër, DOD raporton që California ka Instalime ushtarake 598 me site të kontaminuar 5,819, megjithëse të dhënat për ndotjen e PFAS në shumicën e këtyre vendeve nuk janë të disponueshme për publikun.

Anna Reade i Këshillit të Mbrojtjes së Burimeve Natyrore thotë se bordi i ujit duhet të zgjerojë fokusin e tij të ngushtë në PFOS dhe PFOA. “Përqendrimi në vetëm dy pemë në një pyll me pothuajse 5,000 do të kompromentojë aftësinë e Shtetit që të dy të marrin një pamje të plotë të problemit ose të zhvillojnë zgjidhje adekuate gjithëpërfshirëse për problemin,” ajo shkruan.

Timeshtë koha të zgjoheni dhe të nuhasni kafenë – në Burbank – dhe në të gjithë shtetin. Thjesht mos e pini derisa të jeni i sigurt se nuk është i ndotur me kimikate PFAS.